Σενέκιος του Πάουλ Κλέε: Ο ζωγράφος που “ήταν ένα με το χρώμα”

Ο Πάουλ Κλέε ήταν Γερμανοελβετός ζωγράφος. Μολονότι δεν εντάχθηκε επισήμως σε καμία σχολή ή κίνημα, το έργο του είχε σημαντική συμβολή στη διαμόρφωση των περισσοτέρων καλλιτεχνικών τάσεων της μοντέρνας τέχνης, ενώ υπήρξε και δάσκαλος στη σχολή Μπαουχάους (Bauhaus). Άφησε συνολικά περισσότερα από 9.000 έργα, μεταξύ αυτών υδατογραφίες, χαρακτικά και σχέδια, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων φιλοξενείται σήμερα στο Κέντρο Πάουλ Κλέε της Βέρνης.

Παρ’όλο που αρχικά η ιδέα του Α’ παγκοσμίου πολέμου, τον έβρίσκε αρχικά θετικό: «Η εθνική ανάταση θα μας εξασφαλίσει ξανά τα μέσα που έχουμε τόσο στερηθεί τα τελευταία χρόνια». Γρήγορα καταλαβαίνει πως κάνει λάθος. Κρίνεται στρατεύσιμος και χάνει 2 φίλους του στο μέτωπο και αναθεωρεί.

Το 1934 ο Klee αναγκάζεται να μεταναστεύσει στην Ελβετία, τη χώρα που γεννήθηκε, επειδή οι ​​Ναζί θεωρούν την τέχνη του εκφυλισμένη και υπάρχουν φήμες πως είναι Εβραίος. Ως μέρος της προσπάθειας του Χίτλερ να απαλλάξει τη χώρα του από την «εκφυλισμένη τέχνη» πολλοί εξέχοντες καλλιτέχνες, είτε αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα ή παγιδεύονται σε εσωτερική εξορία (όπως ο Otto Dix).

To 1939 συμπληρώνει 5 χρόνια συνεχούς διαμονής στην Ελβετία και υποβάλει αίτηση για να αποκτήσει ελβετική υπηκοότητα. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει λόγο των πολιτισμικών και πολιτικών προεκτάσεων του έργου του, η αίτηση γίνεται δεκτή.

O Klee πεθαίνει έναν χρόνο αργότερα, πιθανώς όπως θα ήθελε, ως Ελβετός.

Δεν περιορίζομαι στο εδώ και τώρα, ανήκω τόσο στους νεκρούς όσο και στους αγέννητους. Πιο κοντά στην καρδιά της δημιουργίας από τους περισσότερους, όχι όμως και αρκετά κοντά ακόμη.

Στο έργο του “Σενέκιος” που φιλοτεχνήθηκε το 1922 από τον καλλιτέχνη, αναπαρίσταται ένας ηλικιωμένος άντρας, ενώ ο Klee ηθελημένα μιμείται έναν παιδικό τρόπο ζωγραφικής μέσα από τα σχήματα και τα έντονα χρώματα . Το έργο αλλιώς ονομάζεται ” Άντρας που γερνά” και είναι εμφανώς επηρεασμένο από την αφρικανική κουλτούρα. Το έργο του αυτό, έρχεται σε απόλυτη συμφωνία με τα λόγια του ζωγράφου:

«Όσο πιο τρομακτικός γίνεται ο κόσμος, τόσο η τέχνη γίνεται πιο αφηρημένη. Ενώ ένας ειρηνικός κόσμος παράγει ρεαλιστική τέχνη.»

Σε έναν κόσμο τρομακτικό ο Klee επιλέγει να ζωγραφίζει αφηρημένα, θέλοντας να αποτυπώσει τη φρίκη του διαστήματος του Μεσοπολέμου της ναζιστικής Γερμανίας…